زمینه و هدف: سالمندی دوران حساسی از زندگی بشر است و توجه به مسائل و نیازهای این مرحله یک ضرورت اجتماعی است. در نظر گرفتن نیازهای خاص این دوران، از جمله توجه به تغذیه امر مهمی است که عمدتا مورد غفلت واقع شده است. بنابراین هدف از این مطالعه، بررسی مقایسه ای تأثیر برنامه آموزشی به شیوه حضوری و غیر حضوری مبتنی بر الگوی اعتقاد بهداشتی بر رفتار تغذیه ای سالمندان شهر اهرم در سال 92- 1391بود.
مواد و روش ها: این مطالعه از نوع مداخله ای و به صورت کارآزمایی بالینی انجام شد، شرکت کنندگان در اين مطالعه شامل سالمندان 75-60 ساله شهر اهرم بودند، که به صورت نمونه گيریآسان با فراخوان، از طريق اختصاص يك بلوك به گروه آموزش حضوری و يك بلوك به گروه آموزش غیرحضوری به صورت تصادفی صورت گرفت (دو گروه 100 نفره). جهت آموزش افراد، در گروه حضوری از روش سخنراني و پرسش و پاسخ و در گروه غیرحضوری از كتابچه آموزشي استفاده گرديد. روش جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه ای محقق ساخت بود که شامل 4بخش سؤالات دموگرافيک، آگاهي، نگرش و رفتار تغذيهاي بود. بعد از جمع آوری دادهها، اطلاعاتبا کمک نرمافزار SPSS نسخه 16 با استفاده از آزمون های مناسب آماری نظير كاي دو، تی دانشجویی (t- student)، تی جفتی (t- paired)، ناپارامتري مک نمار و آنالیز واریانس داده های تکراری تجزيه و تحليل شد.
یافته ها: در این مطالعه، بین دو گروه آموزش حضوری و غیر حضوری از لحاظ حساسیت درک شده، شدت درک شده، منافع درک شده، موانع درک شده، خودكارآمدي درک شده به تفکیک در سه مرحله (قبل، بلافاصله و 3 ماه بعد از آموزش) اختلاف معنی داری را وجود داشت (000/0=p). مقایسه میانگین نمرات سازه هاي مدل اعتقاد بهداشتي در مرحله دوم و سوم يعنی بلافاصله بعد از آموزش و سه ماه بعد از آموزش، نشان داد که بین دو گروه آموزش حضوری و آموزش غیر حضوری در تمامی سازه ها اختلاف معنی داری وجود دارد (000/0= P)، بطوريکه علیرغم اینکه قبل از آموزش در تمامی ابعاد میانگین نمرات در گروه آموزش غیرحضوری بیشتر از آموزش حضوری بوده، بعد از آموزش میانگین نمرات در گروه آموزش حضوری بیشتر از آموزش غیر حضوری شده است. از نظر وضعیت نمره عملکرد تنها در گروه آموزش حضوری بعد از آموزش نسبت به قبل از آموزش اختلاف معنی داری وجود داشت (045/0= P). مطالعه حاضر نشان داد، که آموزش غیر حضوری عملکرد افراد در زمینه مصرف گروه نان و غلات را افزایش داددر حالی که آموزش حضوری، بیشتر بر عملکرد افراد در خصوص مصرف سبزیجات موثر واقع شد. از طرف دیگر آموزش در زمینه مصرف گروه گوشت، منجر به ارتقاء عملکرد هر دو گروه گردید در حالی که مدل های آموزشی ارائه شده تاثیری بر مصرف گروه های شیر و لبنیات و میوه ها، نداشت.
بحث و نتیجه گیری: آموزش حضوری (مستقیم) آموزشی زنده و پویاست و سالمندان با سواد پایین بیشتر از این نوع آموزش بهره می برند. بنابراین می بایست با برگزاری جلسات آموزشی به صورت حضوری در ایجاد یک رفتار تغذیه ای صحیح در این گروه جمعیتی اقدام نمود.
کلید واژه ها: مدل اعتقاد بهداشتی، تغذیه، سالمندان، آموزش بهداشت